قتل عمد از دیدگاه فقها
قتل عمد یكی از نا بسامانی‌های اجتماعی، تجاوز و تعدی بر حقوق دیگران اعم از فردی و جمعی است. این رفتار ضد انسانی موجب می‌شود تا امنیت عامه از جامعه سلب شده و به تبعیت از آن امنیت روحی و روانی نیز تباه گردد. از جمله این رفتار غیر اخلاقی و غیر انسانی قتل و كشتار انسان‌ها بطور عمد و قصدی است كه در فقه اسلامی به نام “قتل عمد” یاد می‌شود.
از این‌رو در ارشادات گهربار دین مقدس اسلام به شدت با این رفتار زشت و تجاوز گرانه مبارزه می‌شود.
با این همه، فقدان ایمان استوار به خدا و آخرت و سایر موارد مؤمن به موجب می‌شود تا در جامعه اسلامی با پدیده اجتماعی قتل عمد رو به رو شویم و برخی از افراد خدا ناترس دیده می‌شوند تا تعدی بر حقوق عمومی و یا شخصی انسان‌ها را پیشه خود قرار داده و در قتل و کشتار انسان‌ها هیچ مضایقه ننموده و هرگونه تصرف ظالمانه را روا داشته و این گونه اشخاص اند كه باعث تباهی اجتماع نیز می‌گردند و به سبب فساد عمومی، جامعه را در خود می‌گیرند.
به این ترتیب اسلام مجازات فوق العاده شدید را در برابر این‌گونه گناه‌کاران قرار داده و اگرچه موارد تطبیق آن – به علت در نظر گرفتن شرایط سنگین – بسیار کم هم باشد، می‌تواند بر روحیه افراد اثر بگذارد و جلو اقدام به گناه را بگیرد.
چنانچه بر همه هویداست آدم کشی یکی از بزرگ‌ترین جنایت و گناهان خطرناک است و اگر با آن مبارزه نشود، امنیت اجتماع بشری را به کلی از بین می‌برد. قرآن مجید در آیات مختلف آنرا با اهمیت فوق العادهء ذکر کرده است تا آنچه که قتل بی دلیل یک انسان را همانند کشتن تمام مردم روی زمین معرفی می‌کند، آنجا که می‌گوید: [… أنه من قتل نفساً بغیر نفس أوفساد فی الأض فکا نماقتل الناس جمعاً و من أحیا ها فکأ نما أحی الالناس جمیعاً]
ترجمه: {هر کس انسانی را بدون ارتکاب قتل نفس یا فساد در روی زمین بکشد، چنان است که گویی همه‌ی مردم را کشته و هر کس انسانی را از مرگ نجات دهد چنان است که گویی همه مردم را زنده کرده است.}
بلی کسی که دست به خون انسان بی‌گناه می‌آلاید در حقیقت چنین آمادگی را دارد که انسان‌های بی‌گناه دیگری را که با آن مقتول از نظر انسانی و بی گناهی برابرند مورد حمله قرار دهد و به قتل برساند. او در حقیقت یک قاتل است و طعمه‌ی او انسان بی‌گناه و می‌دانیم تفاوتی در میان انسان‌های بی‌گناه ازین نظر نیست به همین دلیل در آیت: [ومن یقتل مومنأ متعمدأ فجزاؤه جهنم خالداً فیها وغضب الله علیه ولعنه وأعدله عذابأ عظیمأ]
ترجمه: {وهرکس فرد با ایمانی را از روی عمد به قتل برساند، مجازات او دوزخ است که جاویدانه در آن می‌ماند و خداوند (جل جلاله) بر او غضب می‌کند و از رحمتش دور می‌سازد و عذاب بزرگی را برای او آماده ساخته است.} همچنان چهار نوع مجازات شدید اخروی علاوه بر قصاص که مجازات دنیوی است مقرر شده است.
- جاویدانه در آتش دوزخ ماندن
- خشم وغضب الهی
- دوری از رحمت خداوند (جل جلاله)
- تهیه عذاب عظیم برای او
بنابراین دیده می‌شود که از نظرمجازات اخروی حد اکثر تشدید در مورد قتل عمد شده است و اما مجازات دنیوی قتل عمد همان “قصاص” است.
و به حکم عقل این چنین اشخاص باید به اشد مجازات گرفتار شوند تا عبرت دیگران گردند و محیط از آلوده‌گی به گناه و هرج و مرج ناشی از آن پاک شود؛ از این رو یكی از مسایل مهم و دارای كاربرد فراوان و قابل بحث در فقه و حقوق مساله قتل عمد است زیرا قتل عمد هم در حوزه حقوق خصوصی و هم حقوق جزائی دارای آثار متعددی است و با برخی جرایم دیگر همچون سرقت یا تعدی و… رابطه‌ای خاص و مستمر دارد كه نیازمند تحقیقاتی است كه می‌توان از بخش آن در این زمینه سخن گفت و ضرورت بررسی این ابعاد فقهی قانونی بر هر صاحب نظر فرهیخته‌ای در این گستره روشن است.
در این بحث اصطلاحات مربوط به قتل عمد در خصوص مسایلی همچون قاتل (قتل کننده) مقتول (کسی از او بقتل رسیده باشد) ورثه چه افرادی می‌توانند باشند؟
احکام قتل عمد چیست؟
انواع قتل کدام ها اند؟
فقها قتل عمد چه را می‌گویند؟
قانون جزای افغانستان درباره قتل عمد چه می‌گوید؟
و خلاصه حقیقت قتل عمد چیست؟ طی مطالب بعدی برای تان ارایه خواهد گردید.
نویسنده و باحث: نورالله کوثر
